Theo thông tin từ Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP.HCM, thời hạn sử dụng thực phẩm được định nghĩa là “thời hạn mà thực phẩm vẫn giữ được giá trị dinh dưỡng và bảo đảm an toàn trong điều kiện bảo quản được ghi trên nhãn”. Hạn sử dụng thực phẩm sẽ đưa ra hướng dẫn về thời gian của thực phẩm cho người tiêu dùng; thời gian sản phẩm có thể giữ được chất lượng và an toàn trước khi bắt đầu hư hỏng và có thể trở nên không an toàn.
Tất cả các tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm tại Việt Nam phải thực hiện việc ghi nhãn thực phẩm theo quy định của pháp luật về nhãn hàng hóa. Theo Điều 44 tại Luật An toàn thực phẩm năm 2010, cách ghi thời hạn sử dụng trên nhãn được chia làm ba cách tùy theo loại sản phẩm được ghi là “hạn sử dụng”, “sử dụng đến ngày”, “sử dụng tốt nhất trước ngày”.
Nếu gom ba cách ghi trên về hạn sử dụng được các nước trên thế giới sử dụng phổ biến là “sử dụng đến ngày” (use by dates) và “sử dụng tốt nhất trước ngày” (best before dates). Các nhà cung cấp thực phẩm phải chịu trách nhiệm pháp lý với việc ghi hạn sử dụng.
Khi nhãn thực phẩm ghi cụm từ “sử dụng đến ngày” (use by dates). Điều này có nghĩa thực phẩm phải được sử dụng trước một khoảng thời gian nhất định vì lý do sức khỏe và tính an toàn. Không sử dụng thực phẩm sau ngày ghi trên nhãn và không được bán sản phẩm sau ngày sử dụng vì sản phẩm có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe và an toàn của người sử dụng.
Khi nhãn thực phẩm ghi cụm từ “ngày sử dụng tốt nhất”. Chúng ta vẫn có thể sử dụng thực phẩm khoảng một thời gian sau ngày sử dụng tốt nhất vì chúng vẫn an toàn (tuy nhiên các thực phẩm này có thể đã bị giảm chất lượng). Thực phẩm ghi hạn sử dụng tốt nhất có thể bán sau ngày đó với điều kiện thực phẩm vẫn phù hợp với người sử dụng và đã chứng minh với cơ quan có thẩm quyền.
Người tiêu dùng cần lưu ý về điều kiện bảo quản được yêu cầu của nhà sản xuất để giữ được chất lượng và an toàn của thực phẩm đến ngày “sử dụng tốt nhất” hay “sử dụng đến ngày”. Các thông tin này nhà cung cấp phải ghi trên nhãn, ví dụ: “yogurt cần được bảo quản trong tủ lạnh”.
Hạn sử dụng thực phẩm còn phụ thuộc vào điều kiện bảo quản có đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất, đồng thời còn bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố khác có thể tác động làm sản phẩm thực phẩm hư hỏng sớm hơn thời gian sử dụng nhà sản xuất công bố. Bên cạnh việc xem xét về hạn sử dụng trước khi mua hoặc sử dụng, người tiêu dùng cần lưu ý đánh giá cảm quan bên ngoài về bao bì, mùi vị, màu sắc của sản phẩm xem có gì bất thường trước khi mua và trước khi sử dụng.
Hạn sử dụng trên bao bì thực phẩm đưa ra hướng dẫn về thời gian sử dụng thực phẩm. Hạn sử dụng không phải là thước đo khoa học để đánh giá sản phẩm thực phẩm có sử dụng chất bảo quản nhiều hay ít. Sản phẩm thực phẩm có thời gian bảo quản dài hay ngắn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như điều kiện sản xuất, bản chất của thực phẩm và đặc biệt là công nghệ sản xuất.
Bảo quản thực phẩm là quá trình chế biến và xử lý thực phẩm để ngăn chặn hoặc làm chậm lại sự hư hỏng (tổn thất về chất lượng, giá trị dinh dưỡng và khả năng ăn được của thực phẩm) gây ra bởi sự oxy hóa, do enzyme và vi sinh vật. Có rất nhiều phương pháp được ứng dụng trong bảo quản thực phẩm như: đông lạnh, các phương pháp sấy (sấy khô, sấy đông lạnh, sấy phun, sấy thăng hoa), hút chân không, đóng hộp, chiếu xạ, bổ sung chất bảo quản hoặc khí trơ như Carbon dioxide.
Một số phương pháp khác không chỉ giúp bảo quản thực phẩm mà còn tăng thêm hương vị, bao gồm ngâm đường hoặc rượu, ướp muối, hun khói. Như vậy, việc các nhà sản xuất thực phẩm bổ sung chất bảo quản chỉ là một trong các phương pháp để kéo dài thời hạn sử dụng sản phẩm và không là thước đo để đánh giá sản phẩm có chứa nhiều chất bảo quản hay không. Ngoài ra, việc sử dụng phụ gia bảo quản thực phẩm luôn được các cơ quan quản lý kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo các quy định pháp luật nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng.
Hiểu đúng về thời hạn sử dụng của sản phẩm giúp người tiêu dùng có thể an tâm lựa chọn và sử dụng các sản phẩm. Ngoài ra, hiểu đúng về hạn sử dụng còn góp phần chống lãng phí đối với một số thực phẩm đã qua ngày sử dụng tốt nhất chưa lâu nhưng vẫn còn an toàn đối với người sử dụng.
Bảo Linh
